Samen school maken: ’t Locomotiefje op het juiste spoor

In 2020 ging ze met haar schoolteam een jaar lang aan de slag rond dit thema. Als directrice had Liesbeth het gevoel dat ze alleen stond. Beslissingen nemen, het beleid van de school bepalen… Het kwam allemaal bij haar terecht, en vooral: het was veelal top-down eenrichtingsverkeer. Dat kon anders, en beter.

Liesbeth en haar hele schoolteam gingen van start met een pedagogische studiedag waarin ze met zijn allen werkten rond hun visie op het thema ‘Samen leven’. De inzichten en resultaten die uit die pedagogische studiedag kwamen, vormden een eerste basis voor de verdere uitwerking van het hele traject rond ‘Samen School Maken’.

Kernteam

Na die pedagogische studiedag stelde Liesbeth, samen met Katrien Vergauwen, begeleider van het traject, een kernteam van 5 mensen samen dat het verdere traject zou doorlopen. “Dit team moest een afspiegeling worden van het hele schoolteam. Het was dus belangrijk om hier zoveel mogelijk evenwicht in te brengen, om alle stemmen te vertegenwoordigen,” vertelt Liesbeth. “Niet alleen bijvoorbeeld kleuter- en lager onderwijs, maar ook de verschillende meningen en functies binnen het schoolteam. Iedereen moest zich vertegenwoordigd voelen binnen dat kernteam. Een aantal leden boden zich vrijwillig aan, maar om dat evenwicht te vinden hebben we ook een aantal mensen expliciet uitgenodigd,” zegt Liesbeth.

In een volgende stap volgde het kernteam een aantal opleidingen rond verbindend communiceren, maar ook rond de verdere uitwerking van de visie. “Die vorming rond visiegedreven schoolontwikkeling vormde de kapstok voor de hele verdere uitwerking op school,” legt Liesbeth uit, “en legde tegelijk een aantal pijnpunten bloot.” Het team ging de werking van de school vanop afstand bekijken. Dat helicopterperspectief bracht een aantal belangrijke inzichten. “We bekeken de school als het ware in 1 oogopslag: hoe kadert onze school in de grotere context als dorpsschool met nog 3 andere scholen? Hoe is de situatie binnen het team?”

Iedere stem laten horen

Tijdens de pedagogische studiedag bleek al snel dat visie voor iedereen wat anders betekende. Om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen, ging het kernteam daar een jaar lang mee aan de slag  en zorgden ze ervoor dat elke stem gehoord werd. Liesbeth: “We merkten al gauw dat niet iedereen zich veilig voelde om in grote groep te spreken. Daarom gingen we in kleinere groepjes aan de slag: vergaderingen en oefeningen waren altijd in beperkte groep met iemand van het kernteam waarbij 1 iemand de rol van de kritische stem opnam. Zo waren we zeker dat we van iedereen input kregen. Die werd dan weer meegenomen naar het hele kernteam en daarna ook teruggekoppeld naar de rest van het schoolteam.”

Deze manier van werken is gaandeweg echt beginnen leven binnen de hele school. Mensen voelen zich gehoord, durven zelf problemen aan te kaarten, initiatief nemen. Door intensief te werken rond de visie is ook de focus veel duidelijker geworden en wordt die gedragen door het hele schoolteam. De directie staat niet meer alleen maar deelt het leiderschap nu met het kernteam. We zijn van top-down naar bottom-up omgeschakeld.

Cruciaal in heel dit proces is open communicatie. “Verandering zorgt vaak voor weerstand. Door de samenstelling van het kernteam met daarin een aantal kritische meningen, en de open communicatie die we voerden doorheen het hele proces, merkten we dat we het hele team gemakkelijker mee kregen in dit hele verhaal,” legt Liesbeth uit. “Collega’s mochten ook altijd vergaderingen bijwonen en verslagen werden altijd openlijk gedeeld. Iedereen kon op elk moment het hele proces mee volgen. Dat zorgde ervoor dat we op heel korte termijn heel wat verandering teweeg konden brengen.”

Intensief jaar

Na de pedagogische studiedag met het hele schoolteam volgden nog 5 dagen opleiding in parallel met een andere school. Daarnaast zat het team op vaste momenten samen met Katrien waarbij ze verder evalueerden, een stuk theorie en nieuwe opdrachten meekregen “Wij doorliepen het traject samen met het kernteam van freinetschool Ibis uit Herentals. Het contact met An Goossens en haar kernteam was heel fijn. Het wees ons niet alleen op de verschillen, maar je leert ook ontzettend veel van elkaar,” legt Liesbeth uit.

“Dit traject gaf ons heel wat tools in handen maar tegelijk was er enorm veel ruimte om onze eigen invulling te geven. Elke school is anders en dankzij de begeleiding maak je er echt je eigen traject van. Het kernteam is echt cruciaal. Zij moeten de nood inzien om te veranderen en dat op een verbindende manier kunnen overbrengen. Wanneer dat lukt heb je echt een winning team.”

“Nochtans was het geen gemakkelijke weg,” geeft Liesbeth toe. “Het ging er soms heftig aan toe met zelfs tranen en geroep. Maar het was nodig om dat allemaal uit te spreken, om alles open en bloot op tafel te leggen en soms de confrontatie aan te gaan voor we verder konden. Het resultaat is wel dat alle neuzen nu duidelijk in dezelfde richting staan.”

Het traject van Liesbeth en haar team was behoorlijk intensief, zeker als je in rekening neemt dat er ondertussen nog een COVID-pandemie bovenop kwam. “Zelfs in die moeilijke tijden is door het hele proces de sfeer op school totaal veranderd. Het hele team voelt zich gesterkt en steunt elkaar. Ook als directie voel ik me nu meer gesteund, energieker. Ik sta er niet meer alleen voor! Onze schoolmascotte is Max, de machinist van het Locomotiefje. En Max is niet langer alleen, het is een max kernteam nu.”

Liesbeth is ondertussen zo overtuigd van de kracht van dit traject dat ze zelf ook begeleider werd. Ze ziet zelf elke dag wat voor verandering dit hele proces teweeg heeft gebracht in haar school en die ervaring en inzichten deelt ze graag met andere schoolteams.